Każdy człowiek - jak twierdzi wybitny psycholog David Levis - rodzi się zdolny. Od tego, czy i jak jego zdolności się rozwiną, zależy oddziaływanie dydaktyczno-wychowawcze środowiska, w jakim przebywa. „Dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione, z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną wybitną inteligencją i zadatkami na rozwijanie wielkiej twórczości oraz dużym talentem społecznym. Trzeba stworzyć mu możliwości ich maksymalnego rozwoju.” David Levis

Bibliotekarz w swojej pracy musi uwzględniać potrzeby różnych uczniów, którzy wymagają szczególnej pomocy. Specjalnej uwagi wymagają uczniowie niepełnosprawni, niedostosowani społecznie, mający problemy w nauce, ale i uczniowie zdolni. W każdym z tych przypadków bibliotekarz podchodzi indywidualnie i stosuje inne metody postępowania.

Praca z uczniem zdolnym
Uczeń  zdolny charakteryzuje się nie tylko wysoką inteligencją, ale jest  twórczy i wyróżnia się silną motywacją do nauki. Charakteryzuje się on  wysoką potrzebą osiągnięć. Ma on specjalne potrzeby, które powinny być rozpoznane i uwzględnione w toku kształcenia
 i wychowania. Szczególnie silne są jego potrzeby poznawcze,  jest ciekawy i  nie boi się eksperymentować.  Jego zainteresowania często różnią się od zainteresowań rówieśników. Zadaniem bibliotekarza szkolnego jest wyłonienie spośród czytelników uczniów zdolnych, poprzez obserwację wyróżniającej  się młodzieży  mającej sprecyzowane zainteresowania czytelnicze. Na podstawie rozmowy o przeczytanych książkach   i opinii  nauczycieli przedmiotów, bibliotekarz posiada wiedzę, którzy uczniowie są wybitnie uzdolnieni. Uczniów zdolnych cechuje różnorodność potrzeb czytelniczych związanych z charakterystyczną dla tej grupy ciekawością świata, inicjatywą, posiadaniu jednej lub wielu pasji w różnych dziedzinach.  Uczniowie osiągający dobre wyniki w nauce mobilizowani są przez nauczycieli
i bibliotekarza do udziału w konkursach, olimpiadach, zawodach oraz do udziału w zajęciach kół zainteresowań. Uczniowie ci są częstymi użytkownikami biblioteki i odznaczają się umiejętnością samodzielnej pracy w wyszukiwaniu informacji. Pracując z uczniami zdolnymi, należy wybrać odpowiednią do ich wysokiego poziomu  inteligencji technikę pracy umysłowej. Dla uczniów zdolnych startujących w olimpiadach i konkursach należy przeprowadzać dodatkowe  szkolenia biblioteczne na temat wyszukiwania informacji np.
w dziedzinowych bazach danych. W bibliotece szkolnej uczniowie zdolni powinni mieć możliwość swobodnego dostępu do zbiorów oraz wypożyczania nieograniczonej liczby woluminów. Aktualizując księgozbiór warto przy zakupie książek kierować się także ich sugestiami. Uwzględnienie  potrzeb czytelniczych uczniów zdolnych w profilu gromadzonych zbiorów zaspokoi ich potrzebę uznania. W bibliotece szkolnej istnieją warunki do indywidualnego rozwoju intelektualnego uczniów, a  wczesne rozwijanie zainteresowań jest jednym z naczelnych zadań szkoły.

Praca z uczniem mającym trudności w nauce
Jest to grupa zróżnicowana pod względem kompetencji czytelniczych. Są tu zarówno czytelnicy aktywni jak i " niechętni". Jednym i drugim proponuje się tytuły książek związane  z przedmiotami sprawiającymi problem lub podsuwa się materiały czytelnicze z tych zakresów. Najważniejszym celem bibliotekarza jest jednak obserwacja i zakwalifikowanie uczniów zgodnie z ich zainteresowaniami czytelniczymi, co pozwoli na postępowanie według przedstawionych zasad:
Postępowanie bibliotekarza:
•    obserwacja i zakwalifikowanie uczniów według ich zainteresowań
•    wskazanie odpowiedniej literatury
•    pomoc przy wyszukiwaniu potrzebnych informacji
•    organizowanie konkursów dających możliwości wykazania się uczniom mającym problemy w nauce w innych dziedzinach życia
•    pogadanki na temat ciekawych pozycji książkowych
•    zachęcenie do pomocy przy tworzeniu gazetek okolicznościowych

•    organizowanie konkursów dających możliwości wykazania się uczniom mającym problemy w nauce w innych dziedzinach życia
•    pogadanki na temat ciekawych pozycji książkowych
•    zachęcenie do pomocy przy tworzeniu gazetek okolicznościowych
    W każdej szkole występuje grupa uczniów, którzy z powodu wad wrodzonych, przebytych chorób lub z innych przyczyn mają trudności w nauce. Uczniowie ci wymagają zapewnienia im troskliwej opieki. Dlatego tak  istotna w szkole jest rola bibliotekarza i biblioteki, która powinna być miejscem gwarantującym miłą, życzliwą atmosferę i pomagać w oderwaniu się od codziennych kłopotów. Nauczyciel bibliotekarz poznaje uczniów poprzez indywidualne kontakty w czytelni i wypożyczalni. W bibliotece w swobodnej atmosferze, bez oceniana  młodzież chętnie i szczerze wypowiada się na różne tematy. Bibliotekarz poznaje problemy, które niekiedy sprawiają, iż dziecko ma trudności z nauką. Okazanie mu zrozumienia
i życzliwości, pokierowanie czytelnictwem oraz współdziałanie z wychowawcą może okazać się pomocne w zachowaniu lub odzyskaniu równowagi psychicznej. Dzieci małomówne, nieśmiałe, bierne to często dzieci zahamowane, które nie potrafią poradzić sobie same ze sobą. Należy udzielić im wsparcia w procesie wychowawczym
i dydaktycznym. Stworzyć możliwość i warunki do rozwijania uzdolnień, które pozytywnie wpłyną na przełamanie  poczucia niskiej wartości i osiągnięcia sukcesu  na miarę własnych   możliwości intelektualnych. Dla takich uczniów biblioteka staje się często  miejscem
o charakterze terapeutycznym.  Bibliotekarz szkolny powinien  wskazać rodzaj literatury odpowiedni do  ograniczeń ucznia. Dzieci niedostosowane, wykazujące brak wprawy
w czytaniu, mające ograniczone słownictwo, chętnie wrócą do biblioteki po kolejną książkę
z dużą ilością ilustracji i niezbyt obszernym tekstem.  Natomiast dzieci dyslektyczne
z przyjemnością przeczytają krótkie, łatwe, ilustrowane teksty drukowane dużą czcionką. Uczeń trudny w sferze kontaktu, często nieśmiały, uciekający w lekturę, w której znajduje powiernika, bardzo często identyfikuje się z  bohaterami przeczytanych książek.
   Bibliotekarz w pracy z dziećmi  i młodzieżą powinien
w sposób  indywidualny  rozpatrywać  potrzeby  młodego czytelnika.